Afyon Şirket Avukatı
Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Fakat hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçekleneşeli bir düzen bileğildir. Ahbaplık, toplum süresince insanların nitekim ne davrandıklarını bileğil, ne davranmaları icap ettiğini gösterir. Ahbaplık, kendisine uyulmak ve uygulanmak ciğerin vardır. Doğruluk değeri nedeniyle, insanlar arası ilişkileri bir düzene koymak, maşerî yaşamın gerçekleşmesini uydurmak icap. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren ferdin alınsına onaylama edilmesi ve uyulması müstelzim, mutlaka sahih kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kadar, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle toplum süresince insanların reviş ve davranışlarının hukuk kurallarına uymaması, her gün mümkündür. “İşte hukuk, beşer davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir tip, bir bütündür.” İnsan-beşer, beşer-tabiat ilişkilerinin insanlığın hissedar çıkarı ve huzuru ciğerin evrensel ilkelerle güvence şeşna alınmasıdır. Ahbaplık, âdemiyet seviyesi ciğerin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine biröte fikir ortaya atıktır. Bunlar kaynağı: tanrı, dershane çıkarları, toplum sözleşmesi, tabiat ve insanlar olarak belirten görüşlerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun umumi menfaatini yahut fertlerin ve toplumun hissedar iyiliğini uydurmak için konulan ve umum gücüyle desteklenen kaide, pay ve seçimın kâffesidür. Henüz yaygın bir tanılamamıyla hukuk, adalete yönelmiş maşerî evetşlakin düzenidir. Ahbaplık Lügat Medlulı Ahbaplık kelimesi Arabi “pay” kökünden hasılat ve pay kelimesinin çoğcelil olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Arapçda “pay” kelimesinin çoğcelil “beddua’kak”tır. Türk Kıstak Kurumu’na için hukuk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım ancakü belirleyen yasaların kâffesidür”. Bunun dışında hukukun “haklar” mealı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, hukuk mealında da kullanılır. Yöntem Medlulı Ahbaplık dönemden döneme değiştiği ciğerin hala doyurucu bir tanılamam yapılamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun tanılamamını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok onaylama edilen tanılamamı ise: “Muayyen bir zamanda makul bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması talih zoruna (müeyyide) demetlanmış kurallar kâffesidür.” Bilimsel bir disiplin olarak hukuk, kendi süresince çizgi olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun kişiler arası ilişkileri sayfa alan kısmına Özel Ahbaplık, kişiler ile talih yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Amme Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Ahbaplık, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna tahsisat Kanunuesasi Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku umum hukukunun başlangıçlıca zir dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku gayrı toplumu regülatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik talih tarafından güvenceye alınmış ve cebri yaptırımlara mevla olmasıdır. Ahbaplık kuralları beşer davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun kadir hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sebebiyle nazir nitelikteki bilcümle durumlarda uygulanması katkısızlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Ahbaplık alanında yaptırım umum gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek ciğerin kullanılır. Ahbaplık düzenini katkısızlamayı ve korumayı lakinçlayan yaptırımlar gene hukuk düzeninin öngördüğü şekilde alegori getirilir. Maddi ve tinsel yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken tinsel yaptırımlar bu durumları dikilmek ciğerin kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, hapis ve dünyalık cezaları; temel hukukunda siyasetten men, kazanç yama; vergi hukukunda vergi ve kaçıntıçılık cezaları kadar değişik hukuk dallarında değişik yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile alakadar çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; şuuri bir irade olarak gharabelik kuramlar, irade dışı olarak gharabelik kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazenlar felsefik bileğil ortaya konduğu devrin problemlerını çözmek yahut politik görüşleri hukuk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali doğruluk olan hukuk, umumi olarak şu şekilde tanılamamlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş maşerî bir evetşlakin düzenidir.” Bu tanılamamdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu alegori getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, teamül yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun maşerî yaşamı düzenleyip insanların amerikan barış ve güvenlik süresince bir arada evetşamalarını katkısızlamaktır. 2. Pratik Yarar (Sosyal İhtiyaçların Karşıtlanması) Hukukun teamül amacını, maşerî gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile toplum süresince yaşayan insanların, birbirleri ile tesis etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruh bilimsel bir varlık olarak insanın yapısından kaynaklanan ihtiyaçlarını alınlamaya çalışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile mevlit, tezevvüç, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir hukuk düzeni yaşamın çizgi gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanın natürel yapısına ve bundan müterakki gelen gereksinimlerine münasip geçmek zorundadır. Ahbaplık önemli ölçübile, soylu erki gerçeklere bile sadıkdır; soylu erki ihtiyaçlara uymalı ve onları alınlamalıdır. 3. Doğruluk Ahbaplık bu fonksiyonu ile makul bir organize şeşna aldığı toplumsal ihtiyaçları, özü salt bir denklik düşüncesi olan doğruluk ölçüsüne vurarak temel kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısaltarak tanılamamıyla doğruluk, “bir denklik düşüncesi”dir. “Doğruluk, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) geçmek üzere dü değişik anlamda kullanılır. Doğruluk haddizatında ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, erdem, fazilet mealında ferdî bir özelliği deyimler. Kişi her gün haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni uçlanmak yolunda daimî ve bileğsorunmez bir çaba gösterir. İşte bu reviş ve çabayı gösteren doğruluk, özne (süje) ile alakadar oluşundan ötürü öznel (sübjektif) doğruluk olarak nitelenir. Bir erdem olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir doğruluk konseptı vardır. Nesnel doğruluk, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği alışveriş biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte hukuk alanında hukuki kadir olarak kavil konusu olan doğruluk bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü hukuk, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve vergilanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar kâffesidür.” Maşer ciğerindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini ciğerermiş kurallar bilcümleü olarak hukuk, bu bileğerlendirmelerde doğruluk ölçüsünü kullandığı ve işletmek durumunda bulunduğuna için, adaletin böylece, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında doğruluk acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Bulunan hukuk ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü doğruluk konseptı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün hukuk sistemine ve sistemlerine hâkim bulunan, nesnel ve salt bir kadir niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir toplum düzenini ciğererir. Hukukun varlık nedeni bile adalettir; lazım bulunan düzeni müdafaa etmek, gerekse onu bileğsoruntirmeyi meşrulaştırmak ciğerin her gün adalete başlangıçvurulur. Nesnel ve yasa üstü doğruluk hukukta alınmıza müesses hukuk düzenlerinin asli örneği, olması müstelzim hukuk mealında hukuk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile doğruluk, bulunan hukuk düzenlerinin kendisine münasip olup olmadığı açısından bir kadir ve kıymetlendirme ölçüsü olabilir. Gine bu özelliği ile doğruluk, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun akdetmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yapıcı ve aksi alınlıklı ilişkilerde bulunan bu üç fonksiyon balans süresince olduklarında, adil bir hukuk düzeninin gerçekleşmesi katkısızlanır. Normal olarak bütün hukuk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak hukuk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşerî evetşlakin uyacak, hem bile bu maşerî yaşamın amerikan barış süresince sürebilmesi ciğerin bir düzen görünümünü katkısızlamaya çalışacaktır.
